Sponsorlu Baglantilar
Sponsorlu Baglantilar
Zamir (Adıl)
İsim olmadıkları halde isim gibi kullanılan bu sözcüklere
zamir diyoruz. Cümle içinde zamirin karşıladığı isim ya da söz öbeği bilinmiyorsa, cümle belirsiz bir anlam taşır.
Zamirler değişik bölümlere ayrılır. Bunları sağdaki menüde gördüğünüz şekilde 5 ayrı grupta sıralayabiliriz. Şimdi bunları tek tek inceleyelim.
Şahıs isimlerinin yerine geçen zamirlerdir. Dilimizde altı şahıs olduğuna göre altı tane şahıs zamiri var demektir.
Ben biliyorum.
Sen biliyorsun.
O biliyor.
Biz biliyoruz
Siz biliyorsunuz.
Onlar biliyorlar.
Bu zamir “kendi” sözcüğüdür. Åžahıs isimlerinin yerine geçebileceÄŸi gibi hayvan isimlerinin ya da cansız varlıkların isimlerinin yerine de geçebilir. ÇoÄŸu zaman ek alarak kullanılır.
Ken
dim Kendimiz
Ken
din Ken
diniz
Ken
di Ken
dileri
Bu sözcüklerdeki altı çizili ekler dönüşlülük zamirinin hangi şahsı ifade ettiğini gösterir.
Dönüşlülük zamirinin en önemli özelliği, diğer zamirlerle beraber kullanılabilmesidir. Böyle durumlarda zamir, pekiştirme anlamı taşır.
“Bu soruyu
ben kendim çözdüm.”
Cümlesinde hem
“ben” hem
“kendim” zamirleri kullanılmış; böylece “ben” zamirinin anlamı kuvvetlenmiÅŸ.
İsimleri, yerlerini işaret ederek karşılayan zamirlerdir. Bunlar işaret sıfatının zamirleşmesiyle oluşmuştur.
Bu geldi.
Bunlar alındı.
Şu satıldı.
Şunlar çağırdı.
O gidecek.
Onlar beÄŸenildi.
Cümlelerinde altı çizili sözcükler işaret zamirleridir. Burada üçüncü tekil şahıs için kullanılan
“o” zamiriyle, iÅŸaret zamiri olan
“o” zamirini karıştırmayalım. Åžahıs zamirleri sadece ÅŸahıslarda kullanılır.
“
O, ders çalışıyor.” cümlesinde ÅŸahıs zamiri olan “o” sözü “O, demirden yapılmış.” cümlesinde insan olamayacağından iÅŸaret zamiri olmuÅŸtur.
Ancak işaret zamirleri insanlar için de kullanılabilir.
“
Bu benim kardeÅŸim,
ÅŸu da onun arkadaşı.”
Cümlesinde altı çizili zamirler iÅŸaret zamiri oldukları halde ÅŸahıs isimlerinin yerlerine geçmiÅŸ. Bu durumda “o” iÅŸaret zamirinin de insanı karşılayacağı düşünülebilir. ÖrneÄŸin sınıfta iÅŸaret ederek,
“
Bu, tembel; şu, biraz çalışkan;
o, sınıfın en iyisi.”
dersek “o” iÅŸaret zamiridir. Çünkü “o” ÅŸahıs zamiri sözü edilen kiÅŸinin yanımızda olmadığı yani bizim onu görmediÄŸimiz durumlarda kullanılır.
Bunların dışında işaret bildiren başka zamirler de vardır. Ancak bunların yapısı biraz farklıdır.
Burası eskiden boştu.
Şurası sizin ev miydi?
Orası pek hoşuma gitmedi.
Buraları bize aitti.
Şuraları temizleyin.
Oraları unuttum bile ben.
Cümlelerinde altı çizili sözcükler de işaret zamirleridir. Bunların dışında,
“
Bu kitap benim,
öteki senin.”
Cümlesindeki altı çizili zamir gibi daha birkaç işaret zamiri de vardır.
İsimleri, tam olarak belli olmayan bir nicelik yönünden belirten belgisiz sıfatlar, isimler düşünce onları karşılar ve belgisiz zamir olur.
“
Bazı insanlar çalışkandır.” cümlesinde altı çizili
sıfat;
“
Bazıları çalışkandır.” cümlesinde
zamir olur. Çünkü “insanlar” isminin yerine geçer. Bunu birkaç örnekte daha gösterelim.
Birçok öğrenci bu konuyu bilmez.
sıfat
Birçoğu bu konuyu bilmez.
zamir
Hiçbir kalemi beğenmedim.
sıfat
Hiçbirini beğenmedim.
zamir
Birkaç yaşlı parkta oturuyordu.
sıfat
Birkaçı parkta oturuyordu.
zamir
Sıfat olarak kullanılmayan belgisiz zamirler de vardır:
Herkes senin burada olduğunu sanıyordu.
Kimse ben haber vermeden içeri girmesin.
Hepsi de çok ucuz fiyata satılmış.
Bu cümlelerdeki altı çizili sözcükler sadece zamir olarak kullanılabilir.
İsimlerin yerlerine soru yoluyla geçen sözcüklerdir. Bu sözcüklerin yerine, sorduğu isimler getirilebilir.
“Bu çiçeÄŸi sana arkadaşından baÅŸka
kim getirir?”
Cümlesinde altı çizili söz, çiçeği getiren kişinin isminin yerine kullanılmıştır. Bu kişinin ismini
“kim” zamirinin yerine koyabiliriz.
Çarşıdan
ne aldın?
Nerede oturuyorsunuz?
Hangisi önce geldi?
Kaçı bizimle gelecek?
Zamirler, kendileri gibi ismin yerine geçen adlaşmış sıfatlarla karıştırılmamalıdır. Bunların ikisi de ismin yerine geçiyor. Ancak zamirler isimlerin herhangi bir niteliğini bildirmediği halde adlaşmış sıfatlar ismi niteliğiyle beraber karşılar.
Bu kadın dün de gelmişti.
Yaşlı kadın dün de gelmişti.
Bu cümlelerde altı çizili sözlerin ikisi de sıfattır. Birincisi iÅŸaret sıfatı, ikincisi ise niteleme sıfatıdır. Bu sıfatların belirttiÄŸi “kadın” isimleri cümleden çıkarılırsa,
“
Bu dün de gelmiÅŸti.”
“
YaÅŸlı dün de gelmiÅŸti.”
ÅŸekline gelen cümlelerde altı çizili sözler ismin yerine geçmiÅŸlerdir. Bu sözcüklerin anlamlarına baktığımızda “bu” sözcüğünün, yerine geçtiÄŸi ismin niteliÄŸini bildirmediÄŸini, “yaÅŸlı” sözcüğünün ise bildirdiÄŸini görüyoruz. Öyleyse birincisi
zamir, ikincisi
adlaşmış sıfattır.